دستور زبان اصفهونی

1- مضاف و موصوف همیشه "ی" می گیرد.
مثال: د‌ر ِ باغ---> دری باغ گل قشنگ----> گلی قشنگ آدم خوب---> آدمی خُب
2- " د" ما قبل ساکن فلب به "ت" می شود.
مثال: پراید---> پرایت آرد--->آرت
3-واو ساکن آخر کلمه به "ب" قلب می شود.
مثال:گاو--->گاب
4- اصولا در هر کجا که کسره قشنگ باشد فتحه به کار می رود و در هر کجا که فتحه کلمه را زیبا ترکند
کسره بکار می رود.
مثال برای فتحه:اَز----> اِز قفَس----> قفِس بزَن--->بزِ ن
و برای کسره: اِمروز--->اَمروز جمعه--->جمعَه سفید---->سَفید
حِیفِ-----> حَیفِس فِشار---> فَشار معدَم--->مَعدِم
5- صدای "اُ" جایگاهی ندارد و به "او" تبدیل می شود.
مثال: شما--->شوما کجا--->کوجا چادر--->چادور--->چادِر
6- حرف "و"در قالب حرف ربطی به "آ" تبدیل می شود.
مثال:من و تو حسن ---> مناتوآحسن
اصولا خود "آ" به عنوان یک حرف ربط بکار میرود.
مثال: من هسم‌، آبابامم هسن.
در ضمن حرف "آ" به معنای به علاوه هم بکار میرود.
مثال:3+4+5---->3 آ 4 آ5
7- حرف "ه" در لهجه اصفهانی به نوعی نابود شده است.
مثال: بچه ها --->بِچا گربه ها --->گُربا می جهد--->می جِد.
"ه"در آخر کلمات فعل به " د" ساکن تبدیل می شود.
مثال:بِره---> بِرِد بشه---> بشِد
"ه" به "ی" تبدیل می شود.
مثال:

بهتر ---> ِبیتِرِس سر راهی----> سر رایِِس گربه---> گربِیه
"ه"به "و" تبدیل می شود.
مثال: می آئیم---> ما وَم میَیم
نکته : به غیر از اول شخص مفرد، حروف "خوا" به "خ" تبدیل می شود.
مثال:می خوای---> می خَی
8-در برخی از افعال حرف"ی" به "اوی" تبدیل می شود
مثال: میشنوی---> میشنُی می گی ---> می گوی
9-اگر حرف اول کلمه " ب" یا " ن " باشد و حرف سوم" ی" باشد یک " ی" بعد از " ب" یا "ن" اضافه
می شود.
مثال: بگیر---> بیگیر بشین----> بیشین بریز----> بیریز ببین----> بیبین
10- حرف" س" در آخر لغات.
مثال: چه خبر؟---> چه خبِرِس؟ بسه----> َبسِس
11-در عوض "س"کلمه پس حذف می شود.
مثال: کجایین پس؟---> کوجاین پَ؟ پس تو کجایی؟ ---> پَ تو کوجای؟
تبصره: در لهجه های سوپر اصفهانی اصولا " د"به " ز" تبدیل می شود .
مثال: گنبد---> ُگنبِز
12- د+فعل+د.
مثال: دِ بیا دِ دِ برو دِ دِ جَل باش دِ
چند اصطلاح اصفهانی:
آیاعالِم بیاد یا نه یعنی معلوم نیست بیاد.
من جَخ رسیدم یعنی من تازه رسیدم.
اینقذه با من نزُک یعنی اینقدر با من کل کل نکن.
جَل باش یعنی عجله کن.
درا پیش کون یعنی در را ببند.
بُسوره یعنی پدر زن
خارسو یعنی مادر زن
هم ریش یعنی باجناق ( هم ریش یعنی عین هم ریشاشون گیره)

13 – در بعضی موارد صورت کلی کلمه دگرگون می شود.
مثال: جوجه--->چوری کلاغ---->غلاغ دیوار--->دیفال
14- فعل گرفتم که داغون شده و صرف ا ن به شرح زیر است:

اِسدم اِسدی اِسد اسدیم اِسدیند اِسدند
همچنین فعل پیدا کردم:
جُسم جُسی جُس جُسیم جُسین جُسن